Θανάσιμο αμάρτημα τό γέλιο ή έστω τό χαμόγελο.

Ε Π Ι Φ Υ Λ Λ Ι Σ του Νέστορα Μάτσα

Δυστυχώς, όχι μόνον ή κυρία Ανδριάνα

Τω καιρώ έκείνω...

Στό δημοτικό μας σχολείο είχαμε μία ευτραφή, άγνωστων ετών καί... κιλών δασκάλα, τήν κυρία Ανδριάνα. (Δεσποινίς ήταν, αλλά γιά λόγους στοι­χειώδους σοβαρότητας τήν αποκαλού­σαμε «κυρία Ανδριάνα»).

Ή άληστου μνήμης δασκάλα μας θεωρούσε περίπου σάν θανάσιμο αμάρτημα τό γέλιο ή έστω τό χαμόγελο.

«Ή σοβαρότης», αποφαινόταν, «είναι θείον χάρισμα. Οί ευγενείς άνθρωποι ουδέποτε χασκογελοϋν. Κήδονται της ευπρέπειας των καί είναι πάντοτε σοβαροί καί αγέλαστοι»!

Κι αυτό θά ήταν απολύτως θεμιτό, αν ή κυρία Ανδριάνα κρατούσε τις απόψεις περί σοβαρότητας μόνο γιά προσωπική της χρήση ή έστω για χρήση του οικογενειακού καί του φι­λικού της περιβάλλοντος. Εκείνη όμως επέμενε νά τίς επιβάλλει σ' όλους. Καί τά πράγματα έγιναν ακό­μη πιό τραγικά, όταν πήρε προαγωγή κι έγινε διευθύντρια. Μέ κάθε τρόπο, μέ κάθε μέσο, χωρίς καμμία αναστο­λή, ακόμη καί μέ τήν τακτικότατη χρήση του... παιδαγωγικού χάρακα, επέμενε νά μεταμορφώσει τό ωραίο δημοτικό μας σχολείο, κάτω άπό τόν ευλογημένο ίσκιο τής Ακρόπολης, σέ... Κράτος του φόβου. Έπρεπε νά ένδυόμεθα εύπρεπώς καί νά... παίζομεν εύπρεπώς! Κι ήταν άπό έξι χρό­νων τά πρωτάκια έως 12 πού τελει­ώναμε τήν έκτη τάξη του δημοτικού. Ευπρέπεια γιά τήν κυρία Ανδριάνα σήμαινε βλοσυρότητα, παγωμάρα, πιεστικό πνίξιμο κάθε χαρούμενης διάθε­σης καί κάθε ζωτικότητας. Στά διαλείμ­ματα, όταν στά άλλα σχολεία αντη­χούσε ή συμφωνία τής χαράς άπό τίς φωνούλες, τά γέλια καί τά παιχνίδια τών παιδιών, στό δικό μας επικρατούσε βουβαμάρα. Κάναμε μικρούς περιπά­τους στό προαύλιο ή κουβεντιάζαμε χαμηλόφωνα, μήπως αν φωνάξουμε λί­γο περισσότερο, δέν θά είμαστε «ευπρεπείς», σύμφωνα μέ τά κριτήρια τής κυρίας Ανδριάνας.

Τή μέρα πού πήραμε τό απολυτήριο του Δημοτικού, ή τάξη μας, άπό σαράν­τα καταπιεσμένα παιδάκια, μαζευτήκα­με έξω από τό γραφείο της κι αρχίσαμε, χτυπώντας όσο πιό δυνατά μπορούσα­με τά πόδια μας στό ξύλινο πάτωμα, νά τραγουδάμε φάλτσα τό:

«Μαύρη ειν' ή νύχτα στά βουνά

στά όρη πέφτει χιόνι

και τό δικό μας τό σχολειό

μέ τρέλλα ξεφαντώνει»!

Πίστευα καί τό ίδιο μέ μένα πί­στευαν καί οί άλλοι μου συμμαθητές ότι ή κυρία Ανδριάνα θά κούρνιαζε στίς αναμνήσεις μας, εφιαλτική μορφή τών χρόνων τής αθωότητας. Φευ... Ήταν μόνο μία φρούδα ελπίδα.

Παραλλαγές τής κυρίας Ανδριάνας, συναντήσαμε καί συναντούμε καθημε­ρινά στον ιδιωτικό, άλλα πολύ περισσό­τερο στό δημόσιο βίο. Θλιβεροί δικτατορίσκοι πού επιβάλλουν τή δύναμη τους εκεί πού είναι βέβαιοι ότι δέν μπορεί νά υπάρξει αντίδραση ή έστω άμυνα. Ένα είδος «άμυνας τής εξου­σίας» όσο μικρή κι αν είναι αυτή.

Είχα σημειώσει σ' ένα φοιτητικό μου σημειωματάριο, μία απλή σκέψη πού μέ ακολούθησε σέ όλη μου τή ζωή:

Οί ελεύθεροι άνθρωποι είναι πάντα χαρούμενοι. Ή συνείδηση αλλά καί τό βίωμα τής ελευθερίας, είναι χαρά.

Θυμηθείτε πόση βλοσυρότητα σκο­τεινιάζει τά πρόσωπα τών καταπιε­στικών κι εξουσιαστικών ατόμων. Άπό τους απεχθείς δικτάτορες πού βύθισαν στό αίμα καί τή μισαλλοδοξία τήν ανθρωπότητα, ως τόν κακότροπο διευθυντή του υπουργείου, πού πάσχει από ανίατο σύμπλεγμα σαδομαζοχισμού. Ά! Πόσες φορές τους έχω υποστεί σέ διευθύνσεις υπουργείων ή τηλεοπτικών κρατικών καναλιών!

Ωστόσο, άς επιχειρήσουμε μία κά­ποια ανατομία τής βλοσυρότητας. Τά βασικά αίτια της δέν είναι πάντα ή χρόνια κακότητα. Υπάρχουν καί κάποια άλλα, λιγότερο απωθητικά, πού οδη­γούν όμως στό Ίδιο αρνητικό αποτέλε­σμα. Ένα άπό αυτά ή ανοησία. Κι ένα άλλο, τό ίδιο επικίνδυνο γιά τά αποτε­λέσματα πού έχει, ή παρερμηνεία της υψίστης έννοιας της σοβαρότητας. Η, τό «σύμπλεγμα του παγωνιού», όπως χαρακτηρίζω «τό κόρδωμα», πού είναι ένα από τά βασικά χαρακτηριστικά πολλών πολιτικών μας.

Τό «σύμπλεγμα του παγωνιού» εκφράζεται καί μέ την εμφάνιση καί μέ τό λόγο. Ακόμη καί οί πιό άπλες δηλώ­σεις πρέπει νά γίνονται μέ άκρως επίση­μο τρόπο καί – βεβαίως - νά είναι όσο τό δυνατόν πιό ακατάληπτες, γιατί αυτό προδίνει βαθύ στοχασμό καί άκρα σοβαρότητα. Ιδού μία από αυτές τίς δηλώσεις, πού συνέλεξα γιά τό αρχείο μου, αντι­προσωπευτική του ανόητου ύφους μίας μεγάλης μερίδας πολιτικών μας:

«Ή βούληση της κυβέρνησης εκ­φράζεται μέσα άπό αντίστοιχες διαδι­κασίες τής ελεύθερης λαϊκής βούλη­σης γιά τη διασφάλιση τών δημοκρα­τικών δικαιωμάτων του λαού μας, πού διερμηνεύονται μέ τήν ενεργό συμμε­τοχή του στό κυβερνητικό όραμα τής

δικαιοσύνης καί τής ισότητας, μέ τήν κάθετη απόφαση του νά στηρίξει αγωνιστικά τά κυβερνητικά μέτρα γιά ενότητα καί δημοκρατία...».

Τό ανθολόγιο άπό ανάλογες δηλώ­σεις θά μπορούσε ν' αποτελέσει ένα πολύτομο έργο, πού θά ήταν ίσως τό πιό πιστό καί αντικειμενικό χρονικό τής πολιτικής μας ζωής. Μιας ζωής πού χαρακτηρίζεται άπό βλοσυρότητα καί αγέλαστη σοβαροφάνεια, στυλ κυ­ρίας Ανδριάνας του δημοτικού μας σχολείου.

Ό δημόσιος βίος έχει στοιχειώσει από βλοσυρούς καί δικτατορίσκους... Είναι οί φορείς τής εξουσίας πού δέν βασίζεται στην ισονομία και τό σεβασμό του πολίτη, αλλά στην καταπιεστική δύ­ναμη. Μόνη μας άμυνα τό χιούμορ. Φυσικά δέν εξουδετερώνονται, γιατί αναπαράγον­ται άπ' όλες "τίς εποχές καί σ' όλους τους τόπους. "Οπωσδήποτε, όμως, εύτελίζονται στά μάτια τών οπαδών τους. Κι αυτό είναι ή νίκη μας...

Γελοιοποιείστε τους δικτατορίσκους. Είναι τά δικά μας αντίποινα, γιά τά δεινά πού μάς επιβάλλουν!

ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΦΑΝΕΣ ΠΩΣ Η ΑΝΩΤΕΡΩ ΚΥΡΙΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ Ν. ΜΑΤΣΑ ΗΤΟ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΕΥΣΥΝΕΙΔΗΤΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΗ

ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΠΩΣ ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ:

Κατά Λουκάν Κεφ. 6

25. Ουαί εις εσάς, οι κεχορτασμένοι, διότι θέλετε πεινάσει. Ουαί εις εσάς, οι γελώντες τώρα, διότι θέλετε πενθήσει και κλαύσει.